GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ (GKD)

Gelişimsel kalça displazisi, kalça eklemini oluşturan yapıların yapısal bozulma gösterdiği dinamik bir hastalıktır.

Gelişimsel kalça displazisi (GKD) çocukluk çağının en sık görülen iskelet anomalisidir.

T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü verilerine göre; Türkiye’ de GKD görülme sıklığının 1000 canlı doğumda 5 ile 15 arasında olduğu öngörülmektedir. Bu da ülkemizde her yıl, tedavi edilmediği takdirde sakat kalma olasılığı olan 14-18 bin yenidoğan ile karşılaşıldığı anlamına gelir. Kız bebeklerde yaklaşık 4 ile 8 kat daha fazla görülmektedir.

Doğumda basit bir asetabular yetmezlik iken, tedavi edilmezse ilerleyerek kalça luksasyonuna (çıkığına), kalıcı sakatlık ve deformitelere neden olabilir.

Uygun zaman ve biçimde tedavi edilmediğinde kişisel ve toplumsal bir sağlık sorunudur.

GKD için risk faktörleri;

• ve 2. derece akrabada GKD varlığı
• İlk doğan kız bebek,
• Çoğul gebelik,
• Makat geliş
• Amnion sıvısı anormallikleri
• Bebeğin ayağında şekil bozukluğu vb.

Bebek yürüme çağına kadar devamlı kucakta olduğu için, kalçanın çıkık olduğu ebeveynler tarafından anlaşılmayabilir. TANIDA ; Fizik muayene ve radyolojik tetkikler (röntgen tetkiki ve kalça US) kullanılır.

GKD tedavisinde amaç en kısa sürede kalça eklemini anatomik olarak yerine oturtmaktır. Bu sayede kalça eklemi ve çevresindeki kemik yapıların normal gelişimi sağlanır. Femur başının avasküler nekrozu gibi patolojilerin gelişmesi önlenerek, hastaya yaşam boyu işlevsel bir kalça eklemi sağlanır. 

Tanı ne kadar geç konursa yapılacak girişimlerin karmaşıklığı (ameliyatlar, kalça protezi vs.) ve komplikasyon riski o kadar artarken, başarı şansı o kadar düşer. GKD tedavisinde özellikle yaşamın ilk 2-3 ayı altın dönemdir.

Tedavinin başarısını etkileyen en önemli etmen ERKEN TANIDIR. ERKEN TANIDA; kilit rol ULTRASONOGRAFİDEDİR.

KALÇA ULTRASONOGRAFİSİ (US)

Yenidoğan kalçası ağırlıklı olarak kıkırdak yapıda olduğu için direk radyografi ile değerlendirmek zordur. Bu dönemde asetabulum femurbaşı ilişkisini en iyi kalça ultrasonografisi (US) ortaya koyar ve radyolojik tanıda yaşamın özellikle ilk 6 ayında kalça USG altın standarttır.

• Kalça ultrasonografisi 1-3 aylar arası yapılır. 6. aya kadar uygulanabilir. İlk tetkikte kalça eklemi olgunlaşmamış ise, tetkik bir ay sonra tekrarlanabilir.
• Kalça US ağrısızdır. Zararı veya yan etkisi yoktur.
• RADYASYON içermez.
• Anestezi gerektirmez.
• Bebek huzurlu ve karnı tokken, hatta bebek uyurken, 5 dk içerisinde tetkik tamamlanabilir.
• Kalça US ile erken tanı sayesinde, tedavi seçenekleri ve başarı oranı artar. Komplikasyon riski belirgin azalır.
• Teknik olarak ülkemizde kabul gören Graf metodu ile ultrasonografik değerlendirme yapılmaktadır.
• Deneyimden beslenen uzman klinik ve radyolojik bakış açısı ile GKD; önlenebilir bir sakatlıktır.